Waarom escaleert jouw gesprek?

De betekenis van de fundamentele attributiefout

Psychologische escalatie mechanismen zorgen voor onderlinge reactiepatronen die leiden tot steeds negatievere beeldvorming van elkaar. Om onze wereld overzichtelijk, voorspelbaar en hanteerbaar te maken filteren we de informatie om ons heen. We selecteren, simplificeren en generaliseren. Daardoor ontstaat makkelijk een fundamentele attributiefout.

Escalatie

In de praktijk zie je bij samenwerking in projecten dit mechanisme makkelijk in werking treden. Het begint heel gemoedelijk. Je bent samen verantwoordelijk voor het eindresultaat. De winst ga je met elkaar delen is de afspraak. Vervolgens valt de praktijk tegen: de betrokkenen in het project hebben een hele andere focus en werken niet volgens afspraak.

De mails worden grimmiger. Het wantrouwen neemt toe. De telefoon gesprekken verhitter. De teamleden verliezen het plezier om samen te werken nu de verwijten over en weer toenemen. En zoeken elkaar dus ook minder op om met elkaar af te stemmen. Het resultaat lijkt niet binnen de tijd gehaald te worden. Wie draait op voor de gevolgen? Het elkaar over en weer beschuldigen, de escalatie, neemt hand over hand toe.

Herkenbaar?

Door onze behoefte aan consistentie en voorspelbaarheid neem je waar zoals je denkt en verwacht dat de werkelijkheid is. Er ontstaat jouw beeld van de werkelijkheid met allerlei vertekeningen. Als de samenwerking stroever gaat verlopen interpreteer je het gedrag van de ander sneller als negatief en schrijf je dat iemand persoonlijk toe. Als de ander positief reageert wijt je dat aan de omstandigheid. Voor jezelf is het precies andersom: positief gedrag schrijf je jezelf toe, als het negatief verloopt ligt het aan de situatie. Dit mechanisme heet de fundamentele attributiefout.

Inconsistentie met je eigen beeldvorming ga je omvormen om je eigen fouten te verminderen – want je wilt dat je eigen waarneming moet kloppen. Het negatieve beeld van de ander wordt steeds negatiever in je hoofd en steeds moeilijker te veranderen.

Escalatie ontstaat door je eigen interpretatie van de werkelijkheid en je behoefte aan consistentie.

3 vragen

Stel eerst drie vragen aan de ander om je eigen interpretatie te toetsen voordat je een reactie geeft. Zo kun je een te snelle conclusie en escalatie van het gesprek voorkomen.

Meer weten? Schrijf je in voor een leertraject bij de impactRegisseur.