3 valkuilen waarom "Doen wat nodig is" zo moeilijk is
“Een actieve samenleving heeft uitnodigend bestuur nodig” betoogt Arwin van Buuren, hoogleraar Bestuurskunde Erasmus Universiteit Rotterdam, in een artikel in Trouw. Er is een andere opstelling van bestuurders is nodig om het belang van de inwoners centraal te stellen. De weerbarstige praktijk belemmert verandering door een aantal valkuilen. De volgende 3 valkuilen die van Buuren noemt, vormen volgens mij de bottleneck waarom het zo moeilijk is om te doen wat nodig is.
Valkuil 1 Tegenstrijdig bestuurssysteem
Binnen ons politiek bestuurssysteem is het aan de gemeente raad om bestuurders af te rekenen op prestaties. Gemaakte afspraken verhinderen zo om invloed van buitenaf toe te laten. Het politieke systeem staat haaks op de democratische denkwijze om samen (met belanghebbenden) tot de gewenste besluiten te komen. Als de bestuurder een plan heeft dan is het zijn eigen belang om dit niet te laten doorkruisen. Dat is tegenstrijdig aan de behoefte van de raad of bewoners om in een dialoog alternatieven aan te dragen. De houding “Wij weten wat goed voor u is” komt helaas nog teveel voor.
Valkuil 2 Windowdressing
Veel overheden zeggen dat ze open staan voor initiatieven en dat zij bewoners willen laten participeren, maar uit hun houding en gedrag blijkt het tegenovergestelde. Onduidelijkheid over de wederzijdse verwachtingen en rollen en ondeskundige procesbegeleiding maakt het participatietraject tot een muppetshow. Veel bewoners haken af zodra zij merken dat zij niet serieus genomen worden. Met veel enthousiasme worden nieuwe alternatieven aangedragen maar als die zonder onderbouwing of met vage argumenten van tafel worden geveegd is desinteresse het gevolg. Is er eenmaal zo’n ervaring opgedaan dan is het zeer moeilijk om deze ervaring door een positieve te laten vervangen. Er is lef en daadkracht nodig van bestuurders om een uitnodigende houding aan te nemen en ruimte te geven aan alternatieven en initiatieven vanuit de maatschappij.
Valkuil 3 Starheid
Van Buuren geeft terecht aan dat uitnodigend bestuur vraagt om maatwerk: om te doen wat nodig is. Dat vereist flexibiliteit om per situatie af te stemmen wat er moet gebeuren. Dat doe je door regelmatig te evalueren en bij te stellen. Dat is nu juist wat ontbreekt binnen de huidige bestuurssystemen. Als er alleen maar star wordt vastgehouden aan de gemaakte afspraak, dan jagen we door de snelle dynamiek van deze wereld continue achter de feiten aan en doen we niet wat nodig is. Het is een enorme verspilling van maatschappelijke kapitaal door te weigeren om regelmatig te evalueren en herhaling van fouten te voorkomen. Op deze wijze doen we niet wat nodig is.
Voortschrijdend inzicht
Als het bestuur zich wil openstellen voor invloeden vanuit de samenleving dan is het van belang om het politieke spel anders te gaan spelen en het onderliggende systeem aan te passen. Daarvoor is lef en daadkracht nodig van bestuurders.
Reken de overheid af op de hoeveelheid plannen die in samenspraak met bewoners en belanghebbenden zijn opgesteld en daadwerkelijk zo worden uitgevoerd. De urgente vraagstukken in onze samenleving vragen om daadkracht en samenwerking. Het systeem moet dienstbaar zijn aan de mens, niet andersom.
Juliet de Barbanson
De impact Regisseur ondersteunt professionals om doeltreffend te besluiten in complexe situaties.
Bron: Actieve samenleving heeft uitnodigend bestuur nodig – Arwin van Buuren – Trouw, 24 juni 2017